3

Mirosława Różycka

3. Nowa Biblioteka Międzywydziałowa Uniwersytetu Szczecińskiego w kampusie Piastów

W momencie powstania Wydziału Filologicznego, wyodrębnionego w styczniu 2007 roku z Wydziału Humanistycznego, na jego potrzeby działały trzy biblioteki instytutowe: Biblioteka Filologii Polskiej i Słowiańskiej, Biblioteka Języków Obcych, Biblioteka Instytutu Filologii Germańskiej. O konieczności powstanie jednej, nowoczesnej, dobrze wyposażonej zgodnie z oczekiwanie pracowników naukowych i studentów bibliotek, działającej na rzecz całego środowiska filologicznego mówiono już od 2005 roku. Wtedy też powstała koncepcja architektoniczna utworzenia takiej biblioteki w Kampusie przy al. Piastów. Na jej lokalizację zaproponowano Budynek nr 3, w którym w części piwnicznej i na drugim piętrze mieściło się Archiwum Uniwersytetu Szczecińskiego a w pozostałych pomieszczeniach odbywały się zajęcia dydaktyczne dla studentów kierunków filologicznych.

Zaproponowane położenie przyszłej biblioteki na terenie kampusu, w pobliżu innych zabudowań Wydziału Filologicznego i wówczas jeszcze Instytutu Kultury Fizycznej, pozwoliłoby studentom i pracownikom na łatwe korzystanie z jej usług bez konieczności pokonywania zbędnych odległości. Biblioteka w takiej lokalizacji byłaby łatwo dostępna dla osób pieszych, można także do niej wygodnie dojechać zarówno środkami komunikacji miejskiej, jak i własnym samochodem. Położenie biblioteki w pobliżu miejsc gdzie odbywają się zajęcia dydaktyczne byłoby niewątpliwie bardzo dużym plusem.

Przygotowana w 2005 roku przez Pracownię Projektową Metropolis koncepcja była odzwierciedleniem ówczesnych potrzeb użytkowników. Zakładała powstanie dużej, dobrze wyposażonej pracowni multimedialnej na parterze budynku. Miała ona posiadać 30 stanowisk komputerowych podłączonych do Internetu oraz 6 wydzielonych i wyciszonych stanowisk do nauki języków obcych. Pierwsze piętro w całości planowano przeznaczyć na czytelnie, które miały posiadać łącznie 85 miejsc dla czytelników i wolny dostęp do najważniejszych zbiorów. Planowano utworzenie z jednej strony czytelni filologiczne a z drugiej czytelni ze zbiorami dawnej Biblioteki Instytutu Kultury Fizycznej. Ze względu na różnorodną tematykę zbiorów nie planowano łączenia księgozbioru. W piwnicy i na drugim piętrze zaprojektowano magazyny. Magazyny w piwnicy miały zostać wyposażone w regały jezdne tak aby pomieścić wszystkie zgromadzone zbiory. Natomiast na drugim piętrze planowano magazyn, który miał stanowić rezerwę magazynową z regałami tradycyjnymi.

W 2009 roku na podstawie koncepcji architektonicznej przygotowana została kompletna dokumentacja budowlana wykonana przez pracownię Studio Mt97[1]. Przez kolejne lata władze Uniwersytetu i Wydziału Filologicznego starały się pozyskać środki finansowe na realizację projektu. Jednak starania te z różnych powodów nie dawały pozytywnego rezultatu.

Dopiero 2014 rok przyniósł długo oczekiwany zwrot i Uniwersytet Szczeciński pozyskał na remont Budynku nr 3 dotację z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013. Koszt projektu to 6.400.000 zł z czego 4.800.000 to środki z Unii Europejskiej. Uroczyste podpisanie porozumienia na dofinansowanie remontu biblioteki poprzedziło uroczystą inaugurację roku akademickiego 2014/2015 na Uniwersytecie Szczecińskim. Porozumienie ze strony Urzędu marszałkowskiego podpisał marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz a ze strony Uniwersytetu Szczecińskiego JM Rektor prof. dr hab. Edward Włodarczyk.

Od momentu przygotowania koncepcji architektonicznej do rozpoczęcia realizacji projektu minęło 9 lat. W tym czasie zmieniły się oczekiwania i preferencje użytkowników. Obecnie nie ma już konieczności tworzenia wielkich sal multimedialnych. Czytelnicy bardzo często używają własne komputery wykorzystując bezprzewodową sieć WiFi. Często również korzystają z oferowanego przez bibliotekę zdalnego dostępu, do posiadanych w bibliotece zbiorów on-line, z komputerów domowych.

Zmianie musiała więc ulec koncepcja adaptacji budynku. Na parterze, w miejsce czytelni multimedialnej, zaplanowano salę konferencyjno-wystawienniczą z wydzieloną salą na szkolenia lub zajęcia grupowe. Na pierwszym piętrze, tak jak wcześniej planowano, znajdą się dwie czytelnie. Jedna ze zbiorami filologicznymi Biblioteki Filologicznej i Biblioteki Instytutu Filologii Germańskiej, druga ze zbiorami Biblioteki Wydziału Kultury Fizycznej i Promocji Zdrowia. Biblioteka Filologiczna funkcjonuje w strukturze systemu biblioteczno-informacyjnego Biblioteki Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego od 1 października 2013 roku. Powstała w wyniku przyłączenia do Biblioteki Filologii Polskiej i Słowiańskiej Biblioteki Języków Obcych, mieszczącej się do 2013 roku w budynku Dziekanatu Wydziału Filologicznego. Pomysł połączenia mieszczących się w sąsiednich budynkach bibliotek powstał w drugiej połowie 2012 roku i wynikał z potrzeby przejęcia przez Dziekanat pomieszczeń zajmowanych dotąd przez Bibliotekę Języków Obcych. Siedziba połączonej biblioteki znajdowała się w kampusie przy al. Piastów 40b, w budynku nr 4. Na ten cel do pomieszczeń zajmowanych przez Bibliotekę Filologii Polskiej i Słowiańskiej zostały przydzielone dodatkowe magazyny o powierzchni 130 m2. Realizacja pomysłu wiązała się z koniecznością przeprowadzenia prac remontowych. W sierpniu 2013 roku odbyła się przeprowadzka Biblioteki Języków Obcych i ostateczne połączenie z Biblioteką Filologii Polskiej i Słowiańskiej. Częściowe scentralizowanie księgozbiorów filologicznych pozwoliło na poprawę obsługi pracowników i studentów Wydziału, którzy mieli do dyspozycji księgozbiór o profilu dostosowanym do programu studiów i prowadzonych badań na kierunkach: dziennikarstwo i komunikacja społeczna, filologia angielska, filologia polska, filologia romańska, filologia rosyjska, filologia ukraińska, kulturoznawstwo.

Obecnie zrealizowany projekt scentralizowania wszystkich neofilologicznych zbiorów jest przełomowy w dotychczasowej 30-letniej historii działalności systemu biblioteczno-informacyjnego Uniwersytetu Szczecińskiego. Nowa Międzywydziałowa Biblioteka będzie największą biblioteką filologiczną w Szczecinie i regionie, jej księgozbiór to obecnie 33 737 tytułów wydawnictw zwartych i 723 tytuły wydawnictw ciągłych[2]. Zgromadzone zbiory ułatwiają naukę języków: angielskiego, niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego, ukraińskiego, białoruskiego, czeskiego, hiszpańskiego i języków skandynawskich. Jednocześnie czytelnicy będą mogli poznać kulturę i życie codzienne władających wymienionymi wyżej językami ludzi (co dotyczy nie tylko poszczególnych krajów, ale także obszarów językowych). Księgozbiór filologiczny, a zwłaszcza przynależny do filologii polskiej zawiera także wiele pozycji interesującej beletrystyki. W wolnym dostępie znajdzie się około 20.000 woluminów zbiorów filologicznych.

W drugiej powstającej czytelni znajda się zbiory obecnej Biblioteki Wydziału Kultury Fizycznej i Promocji Zdrowia. Księgozbiór ten zawiera publikacje z bardzo wielu dziedzin: kultury fizycznej, wychowania fizycznego, sportu, fizjologii, biologii człowieka, biomechaniki, medycyny sportowej, rehabilitacji, fizjoterapii, krajoznawstwa, ekologii człowieka, higieny i wychowania zdrowotnego. Gromadzony księgozbiór jest cały czas poszerzany i aktualizowany o wydawnictwa dotyczące zdrowia publicznego, wychowania zdrowotnego, promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej, higieny, gerontologii, ochrony zdrowia, kultury fizycznej, epidemiologii a od 2010 roku również kompletowana jest literatura dotycząca turystyki i rekreacji. Obecnie zbiory Biblioteki Kultury Fizycznej i Promocji Zdrowia liczą około 18.000 woluminów i znajdą się w całości w wolnym dostępie. Księgozbiór ten jest interesujący nie tylko dla studentów Wydziału ale także dla mieszkańców miasta chcących zatroszczyć się o swoją kondycję fizyczną, czy odpowiednio zagospodarować czas wolny dla wzmocnienia zdrowia. Czytelnia ta posiada także wydzieloną czytelnię profesorską.

Drugie piętro zostanie w całości przeznaczone dla czytelni i wypożyczalni Biblioteki Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego z swobodnym dostępem do większości zbiorów tj. ok. 7.000 woluminów. Placówka[3] ta oferuje swoim czytelnikom bogatą ofertę podręczników, beletrystyki, literatury naukowej i popularnonaukowej w języku angielskim, francuskim i niemieckim a ponadto zbiory w języku hiszpańskim i szwedzkim. Biblioteka ta ze względu na charakter posiadanych zbiorów Biblioteka ta pełni ponadto funkcję Centrum Brytyjskiego Uniwersytetu Szczecińskiego. Współpracuje z British Council, realizując cel jakim jest umacnianie dialogu pomiędzy Polską a Wielką Brytanią poprzez prowadzenie działalności edukacyjno-kulturalnej oraz oferowaniu dostępu do materiałów w języku angielskim. Biblioteka jest kontynuatorem Brytyjskiego Centrum Biblioteczno-Informacyjnego, funkcjonującego od 1991 roku do 2009 roku przy Politechnice Szczecińskiej (obecnie Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny). W zbiorach tej Biblioteki znajda się również zbiory Alliance Française, które w ostatnich dniach lipca 2015 roku zostały przekazane Bibliotece Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego w darze. Obecność tych zbiorów w nowej bibliotece oraz dzięki ostatnim deklaracjom ze strony Stowarzyszenia Alliance Française i konsula honorowego Republiki Francuskiej pozwoli czytelnikom na szersze poznanie kultury tego kraju.

W odróżnieniu od pozostałych uniwersyteckich agend o charakterze filologicznym zebrane w Bibliotece Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego materiały nie zawsze odpowiadają wymogom programowym poszczególnych kierunków nauczania akademickiego i zaspokajać naukowych potrzeb pracowników uczelni. Oprócz podstawowych funkcji agenda zapewnienia mieszkańcom Szczecina kontaktu z literaturą obcojęzyczną i umożliwia kształcenie językowe na wszystkich poziomach zaawansowania.

Współczesna biblioteka coraz częściej staje się ośrodkiem kulturalnym, w którym przygotowywane są wystawy, organizowane spotkania z interesującymi ludźmi lub zakładane kluby dyskusyjne. Działalność kulturalno-edukacyjna Biblioteki Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego jest bardzo rozbudowana i w znacznej mierze stanowi o jej wyjątkowym charakterze.

Wydarzenia organizowane w Bibliotece Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego pozwalają także łączyć naukę języków obcych z popularyzacją wyników badań prowadzonych przez środowiska akademickie, a tym samym zachęcać uczestników do ciągłego pogłębiania wiedzy. Wiele z takich przedsięwzięć współtworzy program corocznego Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki.

Na szczególną uwagę zasługuje cykl corocznych prezentacji multimedialnych odległych krajów azjatyckich. Uczestnicy spotkań mogli już zapoznać się z malowniczymi krajami takimi jak Birma, Kambodża, Tajlandia, Indonezja, Malezja czy Laos.

Centrum Kształcenia Językowego organizuje cykliczne spotkania z krajami hiszpańskojęzycznymi. Rozpoczęły je wieczory filmowe, na których prezentowane były filmy w oryginalnej wersji językowej. Z czasem wieczory te przekształciły się w rozbudowane prelekcje połączone z pokazami multimedialnymi na temat kultury różnych hiszpańskojęzycznych regionów, położonych zwłaszcza w Ameryce Południowej

Nie można pominąć lekcji bibliotecznych dla dzieci i młodzieży szkolnej, które na życzenie nauczycieli są prowadzone regularnie od 2009 roku. Podczas takich zajęć omawia się zbiory i zróżnicowane metody wyszukiwania informacji. Ponadto pracownicy zachęcają młodych czytelników do korzystania z dostępnych w bibliotece i na stronie internetowej British Council materiałów elektronicznych do nauki języka angielskiego.

W 2010 oraz 2011 roku w bibliotece miał miejsce cykl warsztatów dla rodziców organizowanych pod hasłem „Jak pomóc dziecku w nauce języka angielskiego”. Dzięki dużemu doświadczeniu i umiejętności przekazywania wiedzy przez prowadzących rodzice mieli możliwość uzyskania wielu cennych informacji.

Do stałych punktów propozycji kulturalnych Biblioteki Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego należy założony w 2010 roku anglojęzyczny dyskusyjny klub książki Reading Group. To przede wszystkim dzięki przyjaznej, kameralnej atmosferze uczestnicy bardzo szybko przełamują zahamowania językowe i nabierają śmiałości w mówieniu po angielsku. Głównym tematem dyskusji jest współczesna literatura anglojęzyczna.

Biblioteka Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego adresuje swoje działania do wszystkich szczecinian, którzy interesują się kulturową różnorodnością. Istotnym celem ośrodka jest stworzenie najdogodniejszych warunków do prowadzenia pogłębionego dialogu międzykulturowego. Ponadto spotkania biblioteczne są doskonałą okazją, aby podszkolić się w językach obcych. Każdy mieszkaniec Szczecina (i nie tylko) może przyjść i podyskutować, a jeśli ktoś nie czuje się na siłach, aby zabierać głos – może poprzestać na słuchaniu. Spotkania te cieszą się dużą popularnością. Wszystko wskazuje na to, że szczecinian bardzo ciekawi inność. Organizowane przez bibliotekę wydarzenia z pewnością wzbogacają intelektualnie, a dodatkowo sprzyjają umacnianiu się postawy tolerancyjnej oraz pomagają przezwyciężać głęboko zakorzenione uprzedzenia.

Planowana obecnie zmiana lokalizacji biblioteki i przeniesienie jej do wyremontowanej i bardzo dobrze wyposażonej Biblioteki przy al. Piastów umożliwi pomieszczenie stale rosnącej liczby zbiorów, połączenie ich z innymi obcojęzycznymi materiałami udo­stępnianymi w ramach systemu biblioteczno-informatycznego uczelni. Ponadto zapewni nowocześniejsze warunki dla działalności o charakterze kulturalno-edukacyjnym i będzie w najwyższym stopniu sprzyjać jej rozwojowi.

Powstająca biblioteka pozwoli na zdecydowanie lepszą obsługę czytelników w komfortowych warunkach. Będą oni mieli do dyspozycji 90 miejsc we wszystkich trzech czytelniach wyposażonych w 26 nettopów i 19 mobilnych laptopów, a cały obiekt będzie wyposażony w sieć Wi_Fi[4]. W budynku zaplanowano także dodatkowe trzy sale do szkoleń, konferencji czy spotkań. Dwie sale znajdują się na parterze – jedna na 80 osób i druga na 20 osób. Kolejna mieści się na drugim piętrze i będzie mogła pomieścić kolejne 30 osób. Wszystkie stworzą bardzo dobre warunki do prowadzenia działalności kulturotwórczej zarówno dla studentów jak i mieszkańców Szczecina. Cała nowa biblioteka będzie w sumie posiadała 220 miejsc dla użytkowników.

Zdecydowanie poprawią się również warunki socjalne dla pracowników. Na parterze przygotowane zostały odpowiednio wyposażone pomieszczenia.

W odpowiednio przygotowanych piwnicach zostaną umieszczone regały jezdne mające 3664 metry bieżące półek, co pozwoli na zgromadzenie około 100.000 woluminów zbiorów bibliotecznych.

Obecnie wszystkie omawiane wyżej biblioteki mają około 95.000 woluminów zbiorów bibliotecznych. W wolnym dostępie znajdzie się około 45.000 woluminów zbiorów bibliotecznych to znaczy, w magazynach zostaną umieszczone pozostałe zbiory w ilości około 50.000 woluminów a rezerwa magazynowa to kolejne 50.000 woluminów zbiorów bibliotecznych co starczy na wiele lat. Wszystkie kondygnacje budynku zostaną połączone windą towarową tak aby usprawnić dostęp do zbiorów zmagazynowanych w magazynach.

Zwiększona ilość użytkowników również spoza grona studentów i pracowników naukowych wymusza całościowe zabezpieczenie zbiorów. W tym celu zaprojektowano nowoczesny system zabezpieczenia zbiorów RFID (Radio-frequency identification). Pozwala on na nieskrępowane korzystanie z całej powierzchni bibliotecznej. Użytkownik będzie mógł swobodnie poruszać się po bibliotece, przeglądać wszystkie będące w wolnym dostępie zbiory.

Czytelnicy będą ponadto mogli korzystać z dostępu do wszystkich baz elektronicznych posiadanych na uniwersytecie. Są to zarówno bazy nabywane w ramach tzw. licencji krajowych (płatne przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego) jak i bazy kupowane ze środków Uniwersytetu Szczecińskiego.

Powstająca biblioteka będzie służyć nie tylko studentom i pracownikom naukowym Uniwersytetu Szczecińskiego ale także mieszkańcom miasta i regionu. W nowo wyremontowanym obiekcie będzie prowadzona szeroko rozumiana działalność kulturotwórcza. Do wszystkich zainteresowanych skierowane będą imprezy kulturalne promujące język i kulturę danego kraju. Specjalnie przygotowane oferty odnośnie języka angielskiego będą realizowane przez British Council a języka francuskiego przez Alliance Française. W przeznaczonych na ten cel dwóch salach organizowane będą imprezy dotyczące promocji zdrowia, ruchu fizycznego, sposobu odżywiania się itp. Do społeczności lokalnej będą adresowane promocje książek, wystawy fotograficzne, festiwal nauki. W sali na parterze będzie można organizować konferencje, odczyty, seminaria czy szkolenia. Pomieszczenia biblioteczne będą wreszcie służyć organizowanej przez Wydział Filologiczny tzw. akademii młodego poligloty. Planowana biblioteka będzie nie tylko miejscem kształcenia studentów, ale przestrzenią spotkań o charakterze kulturalnym.

Bibliografia:

Literatura

1   Gaziński R., Różycka M.: Adaptacja obiektów historycznych na potrzeby biblioteki naukowej na przykładzie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego. W: Kultura organizacyjna w bibliotece. Red. Halina Brzezińska-Stec. Ogólnopolska Konferencja Naukowa. Białystok 4-6 czerwca 2007, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Białystok 2008, s. 413-426.

2.      Gaziński R.: Nowa biblioteka i centrum kultury w kampusie przy al. Piastów. W: Przegląd Uniwersytecki nr 1-3 2015, s.64-65.

3.      Poświatowska J.: Modernizacja biblioteki Uniwersytetu Szczecińskiego W: Przegląd Uniwersytecki nr 7-9 2014, s. 47.

4.      Sieć biblioteczna Uniwersytetu Szczecińskiego w trzydziestoleciu (1985-2015) Red. Mirosława Różycka, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.